Wyjątki w prawie do odstąpienia od umowy – część 1

Co do zasady konsumentowi kupującemu towar na odległość np. w sklepie internetowym przysługuje prawo do odstąpienia od zawartej umowy. W celu skorzystania z tego uprawnienia konsument musi przesłać sprzedawcy stosowne oświadczenie o odstąpieniu od umowy w terminie 14 dni liczonych od dnia otrzymania towaru. Po wysłaniu oświadczenia kupujący musi najpóźniej w ciągu kolejnych 14 dni od dnia, w którym złożone zostało oświadczenie o odstąpieniu od umowy zwrócić zakupioną rzecz do sprzedawcy.

Ze względu na specyfikę niektórych produktów i usług istnieje ustawowy katalog wyjątków od prawa do odstąpienia od umowy. Znajduje się on w art. 38 ustawy o prawach konsumenta i dotyczy umowy:

1) o świadczenie usług, jeżeli przedsiębiorca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo odstąpienia od umowy;

Ze względu na nieprzywracalny charakter świadczenia polegającego na wykonaniu usługi i braku możliwości przywrócenia stanu poprzedniego w przypadku odstąpienia przez konsumenta od umowy, ustawodawca wyłączył spod tego uprawnienia umowy świadczenia usług wykonane w pełni i za wyraźną zgodą konsumenta.

Zgodnie z art. 38 pkt 1 ustawy o prawach konsumenta, konsument traci uprawnienie do odstąpienia od umowy pod następującymi warunkami:

• usługa została w pełni wykonana przez przedsiębiorcę;
• konsument udzielił wyraźnej zgody na rozpoczęcie świadczenia usługi;
• konsument został przed rozpoczęciem świadczenia poinformowany, iż po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo do odstąpienia od umowy.

Zgodnie z przepisami ustawy – jeżeli na wyraźne żądanie konsumenta wykonywanie usługi ma się rozpocząć przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, przedsiębiorca powinien wymagać od konsumenta złożenia wyraźnego oświadczenia zawierającego takie żądanie. W praktyce może to nastąpić np. poprzez wysłanie wiadomości email lub poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola (checkboxa) na stronie internetowej sklepu, np.:

„Niniejszym zamawiam natychmiastowe wykonanie umowy o świadczenie usług i przyjmuję do wiadomości, że z chwilą pełnego wykonania umowy utracę przysługujące mi prawo do odstąpienia od umowy.”

2) w której cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym, nad którymi przedsiębiorca nie sprawuje kontroli, i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy;

Wyjątek dotyczy wszelkich umów w przypadku których wynagrodzenie jest zależne od wahań cen na rynku finansowym, nad którym przedsiębiorca nie sprawuje kontroli i które mogą wystąpić przed upływem terminu na odstąpienie od umowy (np. rynek walut obcych, akcji, obligacji, itp.).

3) w której przedmiotem świadczenia jest rzecz nieprefabrykowana, wyprodukowana według specyfikacji konsumenta lub służąca zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb;

Wyjątek dotyczy umów przedmiotem których jest towar nieprefabrykowany i wyprodukowany według specyfikacji konsumenta w celu zaspokojenia jego indywidualnych potrzeb. Towar taki nie może stanowić standardowej, kierowanej do szerszego grona osób oferty przedsiębiorcy. Wyjątek dotyczy zatem wyłącznie produktów, które zostały wykonane na podstawie indywidualnego wyboru i decyzji konsumenta, np. garnitur szyty na miarę, czy meble kuchenne lub części samochodowe zaprojektowane według życzeń klienta na indywidualne zamówienie.

4) w której przedmiotem świadczenia jest rzecz ulegająca szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia;

Konsumentom nie przysługuje prawo do odstąpienia od umowy w przypadku zakupu towaru ulegającego szybkiemu zepsuciu lub mającego krótki termin przydatności do użycia. Wyjątek ten dotyczy w szczególności żywności z krótkim terminem spożycia. W takim przypadku, aby spełnić szeroko pojmowane obowiązki informacyjne, przedsiębiorca powinien informować konsumenta przed każdym zakupem, że nabywana rzecz cechuje się krótszym terminem ważności i nie podlega możliwości zwrotu. Należy uwzględnić również, iż towary spożywcze z dłuższym terminem przydatności do spożycia (np. kawa, czekolada, większość słodyczy) nie będą podlegać pod ten wyjątek.

5) w której przedmiotem świadczenia jest rzecz dostarczana w zapieczętowanym opakowaniu, której po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;

Sprzedawca może powołać się na powyższy wyjątek, gdy spełnione będą łącznie trzy przesłanki:

• towar został dostarczony w zapieczętowanym opakowaniu
• opakowanie zostało następnie usunięte przez konsumenta
• po otwarciu opakowania towar nie nadaje się do zwrotu z uwagi na rzeczywiste względy związane z ochroną zdrowia lub względy higieniczne

Co istotne – oprócz dostarczenia towaru w zapieczętowanym opakowaniu, które następnie zostało usunięte przez kupującego, brak możliwości odstąpienia od umowy musi być podyktowany rzeczywistymi względami ochrony zdrowia i względami higienicznymi. Wyjątek dotyczy zatem produktów w przypadku których ich ponowne wprowadzenie do obrotu przez przedsiębiorcę byłoby niemożliwe lub wysoce utrudnione ze względu na utratę sterylności danego towaru i zagrożenie dla zdrowia kolejnego nabywcy (np. strzykawki, opatrunki, soczewki kontaktowe, szminki, kosmetyki, lekarstwa).

6) w której przedmiotem świadczenia są rzeczy, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami;

Dotyczy sprzedaży np. oleju opałowego lub cementu. W przypadku dostawy oleju opałowego powszechną praktyką jest dopełnianie zbiornika zasobnikowego konsumenta. W takiej sytuacji zakupiony olej zostaje połączony z pozostałym olejem i nie może zostać już oddzielony ze względu na naturę i właściwości tych produktów.