Dyrektywa cyfrowa: nadchodzą ważne zmiany dla sklepów internetowych

Pod koniec maja szykują się spore zmiany w obszarze ochrony praw konsumenta. Z pewnością odczują je zwłaszcza przedsiębiorcy trudniący się sprzedażą przez internet. Niedawno informowaliśmy o projekcie ustawy mającej wdrożyć do polskiego porządku prawnego unijną dyrektywę towarową, która istotnie wpłynie na zasady dot. rozpatrywania reklamacji zgłoszonej przez konsumenta. Niniejszy artykuł skupia się na powiązanej z nią dyrektywie cyfrowej.

Dyrektywa cyfrowa, podobnie jak wspomniana dyrektywa towarowa, wdrożona zostanie do polskiego porządku prawnego w Ustawie o prawach konsumenta. Dyrektywy nie obejmują swoim zakresem relacji business-to-business (B2B), są częścią „strategii jednolitego rynku cyfrowego dla Europy” i dążą do wzmocnienia potencjału transgranicznego handlu elektronicznego w Unii Europejskiej.

Dyrektywa cyfrowa

Przepisy dyrektywy cyfrowej będą stosowane do umów, na podstawie których przedsiębiorca dostarcza lub zobowiązuje się dostarczyć konsumentowi treści cyfrowe lub usługę cyfrową, a konsument płaci cenę lub zobowiązuje się do jej zapłaty.

Dyrektywa obejmie swoim zakresem również sytuacje, gdy umowa dotyczy treści cyfrowych lub usługi cyfrowej tworzonej zgodnie ze wskazówkami klienta, w tym oprogramowania dostosowanego do potrzeb konsumenta. Nowe przepisy będzie się również stosować do nośników materialnych, które służą wyłącznie jako nośnik treści cyfrowych.

Regulacje obejmą zatem swoim zakresem m.in.

• pliki wideo i audio,

• programy komputerowe,

• e-booki,

• aplikacje, gry elektroniczne,

• usługi cyfrowe pozwalające na tworzenie, przetwarzanie lub przechowywanie danych w postaci cyfrowej bądź dostęp do nich, w tym usługi typu „oprogramowanie jako usługa”, takie jak udostępnianie treści wideo i audio (np. YouTube) oraz innego rodzaju hosting plików, edycja tekstu lub gry oferowane w chmurze obliczeniowej i w mediach społecznościowych (np. Facebook).

Co ciekawe, przepisy dyrektywy znajdą zastosowanie także wtedy, gdy konsument za dostarczone treści cyfrowe lub usługę cyfrową, zamiast klasycznej zapłaty dostarczy lub zobowiążę się dostarczyć przedsiębiorcy swoje dane osobowe. Rozwiązanie to zostało uwzględnione także w innych unijnych dyrektywach i wynika z woli ustawodawcy europejskiego zmierzającej do zapewnienia takiej samej ochrony konsumentom dostarczającym dane osobowe i płacącym cenę.

Udostępnienie danych przez konsumenta jest rozumiane szeroko i, jak wskazuje motyw 24 dyrektywy 2019/770, może polegać np. na wyrażeniu zgody przez konsumenta na przetwarzanie przez przedsiębiorcę do celów marketingowych wytworzonych przez konsumenta treści cyfrowych takich jak np. wpisy na portalu społecznościowym. Powyższe rozwiązanie polegające na uznaniu danych osobowych za środek płatniczy nie dotyczy sytuacji w których przedsiębiorca korzysta z danych osobowych wyłącznie w celu spełnienia swojego świadczenia, tj. do dostarczenia treści lub usług cyfrowych.

Kluczowe zmiany

Przepisy dyrektywy określają, że w przypadku braku zgodności z umową, który ujawnił się:

• w ciągu jednego roku od daty dostawy – w sytuacji, gdy umowa przewiduje jedną dostawę lub szereg odrębnych dostaw lub;

• w okresie obowiązywania umowy – w sytuacji, gdy umowa przewiduje dostawę w sposób ciągły przez określony czas;

ciężar udowodnienia dostarczenia treści lub usług cyfrowych zgodnych z umową będzie spoczywał na przedsiębiorcy. Z kolei zgodność z umową będzie analizowania na podstawie dwóch rodzajów kryteriów – subiektywnych i obiektywnych.

Subiektywne wymogi zgodności z umową odwołują się bezpośrednio do zgodności dostarczanych treści i usług cyfrowych z postanowieniami umowy, w tym m.in. zgodności pod względem ilościowym, jakościowym, funkcjonalnym, czy też w zakresie ich aktualizacji.

Natomiast obiektywne wymogi zgodności z umową odnoszą się do konieczności spełnienia przez dostarczone usługi i treści cyfrowe uzasadnionych oczekiwań konsumentów w tym m.in. w zakresie możliwości ich wykorzystania do zwyczajowo przyjętych celów, ich funkcjonalności, kompatybilności, dostępności czy bezpieczeństwa, a także nakładają na przedsiębiorcę obowiązek informowania konsumenta o koniecznych aktualizacjach niezbędnych do zachowania ich zgodności z umową i umożliwienia konsumentowi ich zainstalowania.

Uprawnienia konsumenta

W przypadku braku zgodności z umową, konsumentom będzie bezwarunkowo przysługiwać prawo do doprowadzenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową. Konsumenci będą mogli złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy. Dotyczy to sytuacji, gdy:

• doprowadzenie do zgodności z umową jest niemożliwe albo wymaga nadmiernych kosztów po stronie przedsiębiorcy;

• przedsiębiorca nie doprowadził treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową;

• brak zgodności z umową występuje nadal, pomimo, że przedsiębiorca próbował doprowadzić treść cyfrową lub usługę cyfrową do zgodności z umową;

• brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy;

• lub z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsument.

Ponadto przepisy przewidują, iż w niektórych sytuacjach uzasadnione jest, aby konsument miał prawo do natychmiastowego obniżenia ceny lub do odstąpienia od umowy, przykładowo jeżeli przedsiębiorca poprzednio nie doprowadził treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową lub jeżeli nie można oczekiwać od konsumenta dalszego zaufania do przedsiębiorcy i jego zdolności doprowadzenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową, ze względu na poważny brak zgodności z umową.

Przepisy nakładają na konsumentów obowiązek współpracy z przedsiębiorcą w celu ustalenia, czy brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową nie wynika ze środowiska cyfrowego konsumenta. O takim obowiązku konsument powinien być każdorazowo informowany przez przedsiębiorcę w sposób jasny i zrozumiały przed zawarciem umowy. Konsekwencją braku współpracy konsumenta, pomimo poinformowania go o takim obowiązku przez przedsiębiorcę, może być obalenie odpowiedzialności przedsiębiorcy.

Podsumowanie

Przedsiębiorców dostarczających konsumentom treści cyfrowe lub usługi cyfrowe czekają istotne zmiany. Ostateczny kształt polskich przepisów nie jest jeszcze znany, prace nad projektem ustawy wdrażającej dyrektywę cyfrową i dyrektywą towarową znajdują się na etapie rozpatrywania przez Stały Komitet Rady Ministrów. Na tym samym etapie znajdują się również prace na dyrektywą Omnibus. Zakładany termin wejścia w życie ustaw wdrażających unijne dyrektywy, tj. 28.05.2022 wydaje się być dość niepewny. Przedsiębiorcy oferujący treści cyfrowe powinni na bieżąco monitorować przebieg procesu legislacyjnego, aby jak najlepiej przygotować się na nadchodzące zmiany.