Ustawa o dostępności – nowe wyzwanie dla rynku e-commerce

28 czerwca 2025 weszła w życie Ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze. Wprowadza ona nowe obowiązki dla firm, w tym konieczność projektowania produktów i usług w taki sposób, aby jak największa liczba osób, bez względu na sprawność, mogła z nich samodzielnie korzystać.

Dotyczy to przede wszystkim osób z niepełnosprawnościami, a także wszystkich tych, którzy czasowo lub trwale doświadczają trudności w codziennym funkcjonowaniu. Może to być spowodowane np. wiekiem, chorobami, czasową lub sytuacyjną utratą sprawności.

Motywy powstania nowych regulacji

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) aż 1,3 mld osób zmaga się z niepełnosprawnościami. To aż 16% społeczeństwa. Niestety wciąż wiele miejsc w cyfrowej przestrzeni, w tym w handlu internetowym, nie jest dostosowana do potrzeb tych osób. Unia Europejska postanowiła to zmienić, uchwalając Europejski Akt o Dostępności i zobowiązując państwa członkowskie UE do wdrożenia dyrektywy do krajowych porządków prawnych. Polska Ustawa o dostępności stanowi zatem implementację unijnej dyrektywy i wejdzie w życie 28 czerwca 2025.

Nowe regulacje mają na celu ułatwienie dostępu do produktów i usług, oraz możliwości nieograniczonego udziału w życiu społecznym osobom o szczególnych potrzebach (w tym osobom starszym i osobom z niepełnosprawnościami). Chodzi o to, aby każdy (niezależnie od sprawności czy szczególnych potrzeb) miał taką samą szansę nabycia i korzystania ze wszystkich produktów i usług, bez względu na to czy jest osobą w pełni sprawną, niedowidzącą, starszą, niesłyszącą, czy z problemami z mobilnością.

Kogo dotyczy ustawa o dostępności?

Nowe regulacje dotyczą podmiotów gospodarczych wymienionych w artykule 2 ustawy, tj. producentów, upoważnionych przedstawicieli, importerów, dystrybutorów (w zakresie produktów) i usługodawców (w zakresie usług).

Oznacza to, że obowiązki zapewnienia dostępności obejmują swym zakresem wszystkie podmioty które oferują produkty i usługi na całej długości łańcucha dostaw, w tym również sprzedawców internetowych.

Jakie produkty i usługi są objęte wymogami ustawy?

Ustawa odnosi się do następujących produktów (głównie technologicznych):

• sprzęt komputerowy i systemy operacyjne,
• terminale płatnicze oraz samoobsługowe, bankomaty, automaty biletowe, a także automaty służące do odprawy np. lotniczej,
• urządzenia telekomunikacyjne (np. smartfony), w tym te, umożliwiające dostęp do usług audiowizualnych (np. telewizory),
• e-booki.

Z kolei w przypadku usług, zakresem ustawy objęte będą wszelkie:

• usługi dostępu do audiowizualnych usług medialnych,
• usługi związane z transportem pasażerskim (drogowym, lotniczym, kolejowym i wodnym),
• usługi bankowości detalicznej,
• usługi w zakresie rozpowszechniania książek elektronicznych,
• usługi handlu elektronicznego.

Oznacza to zatem, że z nowymi regulacjami musi zmierzyć się również branża e-commerce. Warto zacząć przygotowania odpowiednio wcześnie, gdyż zmiany będą kompleksowe i będą wymagały nowych rozwiązań technologicznych w funkcjonalności stron internetowych e-sklepów.

Przedsiębiorcy internetowi będą musieli zwrócić szczególną uwagę na opisy produktów/usług, ścieżkę składania zamówienia, a także dołączone do produktów instrukcje obsługi oraz produkty/usługi same w sobie.

Czy mikroprzedsiębiorstwa też muszą zapewniać dostępność produktów i usług?

Przepisy ustawy o dostępności nie dotyczą usługodawców, którzy są mikroprzedsiębiorcami, a więc tych, którzy zatrudniają mniej niż 10 osób i osiągają roczny obrót nieprzekraczający 2 milionów euro. W ich przypadku ustawodawca zdecydował się na całkowite wyłączenie z obowiązku stosowania nowych wymagań.

Zatem sprzedawcy internetowi świadczący usługi i będący mikroprzedsiębiorcami nie muszą dostosowywać swojego sklepu internetowego (usługi handlu elektronicznego) do wymogów dostępności określonych w ustawie.

Co bardzo ważne,wyłączenie dla mikroprzedsiębiorców dotyczy jedynie usług (czyli np. interfejsu sklepu internetowego), ale nie dotyczy produktów, którymi dany sprzedawca handluje.

Zatem jeżeli dany sklep/mikroprzedsiębiorca oferuje wskazane powyżej produkty, które są objęte wymogami dostępności (np. komputery, smartfony czy czytniki e-booków), to te produkty muszą spełniać wymogi dostępności nałożone na producentów, importerów czy dystrybutorów, a sam sprzedawca/mikroprzedsiębiorca może mieć obowiązek przekazania klientom informacji o ich dostępności.

Obowiązki sklepów internetowych w zakresie dostępności

Do tej pory osoby niepełnosprawne często nie miały łatwego dostępu do treści zamieszczanych w internecie. Niejednokrotnie muszą one korzystać z pomocy bliskich lub specjalnych wtyczek, które pozwalają na odczytanie tekstu w formie audio, zwiększenie kontrastu kolorów lub powiększenie czcionki.

Według badania Click Away Pound aż 71% osób z niepełnosprawnościami, które spotkały się z trudno dostępnym sklepem internetowym, opuściły go w poszukiwaniu bardziej przyjaznego im potrzebom e-sklepu. W tym samym raporcie znajdziemy również informację, że aż 82% osób jest gotowych wydać znacznie więcej pieniędzy w e-sklepach, które zapewniają im dostępność.

Ustawa o dostępności zobowiązuje przedsiębiorców, w tym sklepy internetowe, do zapewnienia maksymalnej dostępności w oparciu o 4 główne zasady:

• postrzegalność – treści powinny mieć logiczną i przejrzystą strukturę; dostępne muszą być alternatywy tekstowe dla treści nietekstowych (np. zdjęć czy ikon), oraz transkrypcja filmów, ponadto treści muszą być czytelne i widoczne gdy rozmiar tekstu zostanie zwiększony o 200%.
• funkcjonalność – strona powinna być intuicyjna i stworzona z myślą o UX, powinna być zapewniona możliwość nawigowania po stronie za pomocą samej klawiatury.
• zrozumiałość – dotyczy poziomu zaawansowania publikowanych treści; teksty powinny być napisane prostym językiem; należy unikać skomplikowanego i branżowego nazewnictwa,
• kompatybilność – prawidłowe kodowanie HTML; zapewnienie użytkownikom korzystającym z technologii wspierających informacji o stanie lub statusie; umożliwianie zgłaszania pojawiających się komunikatów czy okien poprzez technologie asystujące.

W praktyce chodzi o to, aby sklepy internetowe i strony internetowe tworzone były również z myślą o użytkownikach, którzy np. są niewidomi, ale chcą wiedzieć, co znajduje się na zdjęciu; nie mogą korzystać z myszki i do nawigacji w internecie wykorzystują jedynie klawiatury; powiększają widoki stron, by lepiej widzieć treści; lub zmieniają ustawienia przeglądarek aby tekst na stronie był dla nich widoczny.

Ponadto sprzedawcy internetowi powinni zapewnić więcej niż jeden kanał sensoryczny, co w praktyce oznacza, że wszelkie treści tekstowe, takie jak np. opis produktu, czy kategoria produktu i jego nazwa będą musiały zostać udostępnione również w formie audio. 

Sprzedawcy oferujący produkty wskazane na początku artykułu powinni również poszerzyć ofertę sklepu o asortyment umożliwiający swobodne korzystanie z tych produktów.

Dla przykładu – sprzedawca oferujący komputery będzie musiał zapewnić w swoim asortymencie również akcesoria potrzebne do swobodnego korzystania z tych komputerów przez osoby z niepełnosprawnościami. Może to być na przykład klawiatura z alfabetem Braille, dzięki której osoba niewidoma może korzystać z zakupionego komputera.

W kwestii produktowej, przepisy nakładają znacznie więcej obowiązków na producentów, którzy będą musieli dostosować swoje produkty do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Spełniając wymogi w zakresie dostępności należy przestrzegać aktualnego stanu wiedzy. Niestety, nie istnieje prawnie zdefiniowany katalog środków, do których można się odnieść przy technicznym wdrażaniu wymogów dotyczących dostępności cyfrowej. Dlatego w praktyce pomocnym jest oparcie się w tym zakresie na zharmonizowanych, międzynarodowych standardach/normach dot. dostępności cyfrowej. Szczególnie ważne w tym zakresie są norma EN 301 549 i wytyczne WCAG (Web Content Accessibility Guidelines).

Obowiązek informacyjny sprzedawcy

Oprócz opisanych powyżej wymogów technicznych, ustawa wprowadza również obowiązek informacyjny. Przedsiębiorca prowadzący sprzedaż internetową musi udostępnić na swojej stronie informację o tym, w jaki sposób spełnia wymagania dostępności. Może to uczynić za pośrednictwem dedykowanej w tym celu zakładki z informacją o dostępności (np. Informacje o dostępności lub Deklaracja dostępności) lub zamieszczając stosowne zapisy w regulaminie sklepu.

Klienci Trusted Shops korzystający z Generatora Tekstów Prawnych mogą w kilku prostych krokach stworzyć odpowiednią Deklarację dostępności zgodną z wymaganiami Ustawy o dostępności, a także inne niezbędne dokumenty prawne, takie jak Regulamin sklepu czy Polityka prywatności.