Istotne dla e-sklepów zmiany w ochronie praw konsumenta coraz bliżej

W cieniu „Polskiego Ładu” trwają prace legislacyjne nad implementacją do polskich przepisów trzech unijnych dyrektyw, które będą miały znaczący wpływ na branżę handlu internetowego. Wejście w życie polskich regulacji prawnych planowane jest na 28 maja 2022 r. Zmiany w obszarze ochrony praw konsumenta z pewnością odczują przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż na odległość (np. przez internet). Konieczne będzie m.in. dostosowanie się do zmian w zakresie konsumenckich reklamacji.

Nadchodzące zmiany

Pod koniec maja, w drodze nowelizacji ustawy o prawach konsumenta a także kodeksu cywilnego, do polskiego porządku prawnego zaimplementowane zostaną aż trzy unijne dyrektywy konsumenckie:

• dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych (tzw. „dyrektywa cyfrowa”) oraz ściśle powiązaną z nią dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów (tzw. „dyrektywa towarowa”).

• istotne zmiany w ochronie praw konsumenta wprowadzi również dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. (tzw. „dyrektywa Omnibus”), której celem jest lepsze egzekwowanie i unowocześnienie unijnych przepisów dotyczących ochrony konsumenta.

Każde państwo członkowskie UE jest zobowiązane do wdrażania do swojego porządku prawnego regulacji prawnych przyjętych w unijnych dyrektywach. Wskazane powyżej dyrektywy są częścią strategii jednolitego rynku cyfrowego dla Europy, ogłoszonej przez Komisję Europejską w dniu 6 maja 2015 r., której fundamentalnym założeniem jest stworzenie wolnego, jednolitego rynku online dla towarów, osób, usług oraz kapitału w Europie i wzmocnienie potencjału transgranicznego handlu elektronicznego.

W Polsce znowelizowane przepisy mają zacząć obowiązywać 28 maja 2022 roku – tak zakłada opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji najnowszy projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz ustawy – kodeks cywilny. Projekt ten musi jeszcze przejść cały proces legislacyjny, więc może ulec zmianom, jednak jego najnowsza wersja datowana na 5 stycznia 2022 r. uwzględnia już liczne uwagi zgłoszone na etapie konsultacji publicznych.

Niniejszy artykuł skupia się głównie na zmianach prawnych wynikających z konieczności wdrożenia dyrektywy towarowej, która istotnie wpłynie na zasady dot. rozpatrywania reklamacji zgłoszonej przez konsumenta. Zmiany wynikające z pozostałych dyrektyw zostaną omówione w naszych kolejnych publikacjach.

Dyrektywa towarowa

Dyrektywa towarowa i cyfrowa wdrożone zostaną do polskiego porządku prawnego w ustawie o prawach konsumenta. Jednym z głównych celów dyrektywy towarowej jest ujednolicenie na obszarze całej Unii Europejskiej przepisów prawnych dotyczących zgodności towarów z umową i zasad korzystania ze środków ochrony prawnej w przypadku braku zgodności z umową.

Do tej pory, w przypadku sprzedaży konsumenckiej na odległość (np. przez internet) ujednolicone były przepisy m. in. w zakresie przedumownych obowiązków informacyjnych sprzedawcy czy prawa do odstąpienia od umowy (możliwość zwrotu towaru w terminie 14 dni). Regulacje prawne dot. składania reklamacji i przysługujące środki ochrony oraz zasady ich wykorzystywania potrafiły się jednak dość istotnie różnić w poszczególnych krajach. Utrudniało to zagraniczną ekspansję i sprawiało, że przedsiębiorca, decydując się na prowadzenie sprzedaży poza granicami kraju swojej siedziby, musiał analizować i uwzględniać te różnice prawne.

📚Przeczytaj też: E-sprzedaż w Niemczech – jakie aspekty prawne trzeba uwzględnić?

W większości krajów europejskich dokonano już implementacji przepisów dyrektywy towarowej do krajowego porządku prawnego. Dyrektywa przewidywała bowiem termin rozpoczęcia stosowania przepisów w krajowych porządkach prawnych od 1 stycznia 2022 r. W Polsce data wejścia w życie ustawy nowelizującej – wprowadzającej te przepisy – została przesunięta na 28 maja 2022 r.  

Po wejściu w życie nowych przepisów, sprzedawcy w relacjach z konsumentami nie będą już posługiwać się regulacjami dot. rękojmi za wady z kodeksu cywilnego. Projekt z dnia 5 stycznia 2022 r. zakłada wyodrębnienie z kodeksu cywilnego rękojmi i gwarancji konsumenckiej i przeniesienie tych regulacji do ustawy o prawach konsumenta.

W kodeksie cywilnym w dalszym ciągu pozostaną przepisy rękojmi dotyczące umów zawieranych z innymi przedsiębiorcami. W konsekwencji sprzedawca, w zależności od tego czy kupującym jest konsument lub przedsiębiorca, będzie musiał stosować się do przepisów rękojmi z ustawy o prawach konsumenta lub z kodeksu cywilnego.

Zmiany w reklamacji konsumenckiej

Regulacje prawne, które pod koniec maja pojawią się w ustawie o prawach konsumenta, wprowadzą kilka nowości i będą bardziej wyczerpująco definiować pojęcie „zgodności z umową”. Wyróżniać będzie się przy tym elementy subiektywne i obiektywne.

Zgodność w rozumieniu subiektywnym polega na wymogu spełniania przez zakupiony towar wszystkich oczekiwań klienta, które może on mieć na podstawie treści umowy zawartej ze sprzedawcą. Dotyczy to podstawowych kwestii, takich jak:

• ilość,

• rodzaj,

• jakość,

• kompletność i funkcjonalność produktu,

• dostarczanie aktualizacji (w przypadku gdy towar ma elementy cyfrowe),

• przydatność towaru do wskazanego przez konsumenta celu.

Z kolei zgodność towaru w znaczeniu obiektywnym oznacza, że sprzedany towar musi nadawać się do celów, do jakich zazwyczaj używa się towarów tego rodzaju oraz odpowiadać opisom i jakości wszelkich próbek lub wzorów udostępnionych konsumentowi przed zawarciem umowy.

Sprzedawane towary powinny mieć również takie cechy, w tym trwałość oraz właściwości i funkcje, jakie są nie tylko typowe dla towarów danego rodzaju, lecz także jakich konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę publiczne oświadczenia (np. w reklamie) składane przez sprzedawcę lub inne podmioty zaangażowane w obrót towarem (np. producent lub dystrybutor).

Obiektywne wymogi w zakresie zgodności będzie można zmienić na podstawie umowy. W takim przypadku w momencie zawarcia umowy konsument będzie musiał zostać wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od obiektywnych wymogów zgodności z umową. Przepisy wymagają również wyraźnej zgody konsumenta na to odstępstwo/brak konkretnej cechy, nie precyzują jednak dokładnie, jak pobranie takiej zgody miałoby wyglądać w praktyce (na ten moment nie można niestety wykluczyć, że koniecznym będzie stosowanie w tym celu pole checkbox).

Podobnie jak w obecnym stanie prawnym, okres odpowiedzialności sprzedawcy za brak zgodności towaru z umową wynosić będzie 2 lata od dnia dostarczenia towaru. W przypadku towarów używanych w dalszym ciągu będzie można skrócić okres odpowiedzialności do 1 roku.

📚Przeczytaj też: Brak odpowiedzi na reklamację – co oznacza dla sprzedawcy?

Bardzo istotną i uciążliwą dla sprzedawców zmianą będzie zakładane w aktualnym brzmieniu projektu wydłużenie okresu tzw. „domniemania istnienia wady”. W stosunku do aktualnych przepisów, projekt ustawy wydłuża okres, w którym ciężar dowodu zgodności towaru z umową zostaje przeniesiony na przedsiębiorcę z roku do dwóch lat od chwili dostarczenia towaru.

Wprowadzona zostanie również hierarchia środków ochrony konsumenta, który w pierwszej kolejności będzie miał prawo domagać się przywrócenia zgodności towaru z umową poprzez jego naprawę lub wymianę. Dopiero w dalszej kolejności, o ile naprawa, czy też wymiana okażą się m. in. nieopłacalne, konsument będzie mógł skorzystać z kolejnych uprawnień, tzn. żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy.

Podsumowanie

Sprzedawcy internetowi będą musieli dostosować swoją biznesową praktykę w ramach posprzedażowej obsługi klienta w zakresie reklamacji. Istotnym będzie odpowiednie zdefiniowanie niezgodności towaru z umową i wdrożenie stosownych praktyk w zakresie obsługi reklamacji.

Zmieni się również treść wielu przepisów, co będzie wymagać dokładnego przeglądu i dopasowania postanowień regulaminów. W zależności od konkretnej sytuacji, koniecznym może okazać się również rozbudowanie informacji przekazywanych konsumentowi przed zawarciem umowy.