E-sprzedaż w Niemczech – aspekty prawne

W zeszłym roku europejski rynek e-commerce był wart około 717 mld euro, a w bieżącym, uwzględniając efekty pandemii i kolejnych lockdownów może osiągnąć nawet poziom 790 mld. Według danych Eurostatu największy obrót w sieci generuje Europa Zachodnia, której udział dochodzi do 70 proc. całości przychodów na Starym Kontynencie.

Dla polskich sprzedawców internetowych szczególnie atrakcyjny biznesowo ze względu na wielkość oraz geograficzne położenie i ułatwienia w logistyce jest niemiecki rynek e-commerce. Podkreślenia wymaga jednak fakt, iż jest to rynek wymagający i wchodząc na niego należy się bardzo dobrze przygotować – również prawnie.

Statystyki wskazują, iż niemiecki rynek e-commerce to, obok Wielkiej Brytanii, ulubiony kierunek zagranicznej ekspansji polskich sklepów internetowych. Zwłaszcza po Brexicie zagraniczna sprzedaż internetowa rozwija się głównie za naszą zachodnią granicą. Niemcy to jednak wymagający rynek – z trochę odmiennymi uwarunkowaniami prawnymi i surowymi karami oraz świadomymi i wymagającymi klientami ceniącymi sobie wysoką jakość obsługi. Niniejszy artykuł skupia się na kilku istotnych kwestiach prawnych, które warto uwzględnić planując ekspansję e-sklepu na rynek niemiecki lub rozpoczęcie sprzedaży za pośrednictwem platform takich jak Amazon lub eBay.

📚Przeczytaj też: Allegro czy własny sklep internetowy – gdzie sprzedawać?

1. Abmahnung – prawne upomnienia

W Niemczech, podobnie jak w Polsce, istnieje urzędowo-sądowa kontrola wzorców umownych i praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorców. Dodatkowo jednak konkurencja monitoruje się wzajemnie, korzystając bardzo często z powszechnie stosowanego w niemieckim systemie prawnym środka zwanego „Abmahnung”.

Jest to prawne upomnienie polegające na formalnym wezwaniu do zaniechania naruszeń. Takie upomnienie (Abmahnung) może być wystosowane przez stowarzyszenie chroniące prawa konsumentów lub przez rynkowego konkurenta e-sprzedawcy, a powodów za które można je otrzymać jest bardzo dużo, bo Abmahnung co do zasady jest możliwy zawsze wtedy, gdy występuje naruszenie prawa innych osób.

Upomnienia są powszechne – zwłaszcza w branży e-commerce. Przykładowymi powodami, za które można je otrzymać są:

• niedostępne lub źle umieszczone dokumenty prawne (np. regulamin zakupów, zwrotów, polityka prywatności),

• klauzule umowne naruszające ustawowe prawa konsumentów, brak spełnienia wymaganych prawem obowiązków informacyjnych – np. w zakresie odstąpienia od umowy lub rękojmi i gwarancji,

• niekompletne informacje w zakresie danych identyfikujących sprzedawcę,

• wykorzystywanie cudzych zdjęć bez zgody autora, kopiowanie opisów produktów,

• używanie cudzych marek, znaków towarowych,

• brak ceny jednostkowej.

Jeżeli upomnienie jest uzasadnione, sklep internetowy co do zasady zobowiązany jest do zwrotu kosztów wystosowania upomnienia. Niestety może dotyczyć to także sytuacji, gdy upomnienie zostało wysłane z dość błahego powodu.

Otrzymanego upomnienia nie można lekceważyć, należy skonsultować z prawnikiem, czy upomnienie jest uzasadnione. Brak reakcji w przypadku upomnienia skutkuje najczęściej wniesieniem powództwa przez stronę upominającą, co w efekcie może generować wyższe koszty. Upomnienie otrzymać może być każdy przedsiębiorca, który kieruje swoją ofertę do niemieckiego konsumenta, brak siedziby przedsiębiorstwa w Niemczech, nie ma tu znaczenia.

Z badania przeprowadzonego przez Trusted Shops we wrześniu 2020 r. wśród 2383 sprzedawców internetowych wynika, że 40 proc. (czyli 945) otrzymało już przynajmniej jedno upomnienie, z czego 42 proc. (402 sprzedawców) w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy. Prawie połowa (47 proc.) stwierdziła, że ich biznesy są zagrożone upomnieniami. Koszt jednego upomnienia szacowany był średnio na 1790 euro.

2. Dokumenty prawne i obowiązki informacyjne

Na sprzedawcach internetowych ciąży obowiązek spełnienia wielu obowiązków informacyjnych. Dotyczy to wszystkich sprzedawców oferujących swoje produkty konsumentom, niezależnie od tego, czym i gdzie handlują (własna strona sklepu lub zewnętrzna platforma sprzedaży).

W praktyce obowiązki informacyjne realizuje się poprzez umieszczenie na stronie sklepu odpowiednich dokumentów prawnych. Muszą one zostać również odpowiednio przedstawione konsumentowi w procesie składania zamówienia – ważne jest ich odpowiednie podlinkowanie na stronie z podsumowaniem zamówienia w obrębie przycisku finalizującego całe zamówienie.

📚Przeczytaj też: Podejrzany, fałszywy sklep internetowy - jak rozpoznać?

3. Zgoda użytkownika strony jest podstawą marketingu

Co do zasady, w Niemczech, podobnie jak w Polsce, zgoda użytkownika jest podstawą do wysłania newslettera lub innego materiału reklamowego drogą elektroniczną (mailową). Istotne różnice w codziennej praktyce widoczne są w zakresie analityki internetowej i stosowania marketingowych plików cookies tworzących tzw. profile użytkowników.

W Polsce ze względu na krajowe uregulowania wynikające z ustawy o prawie telekomunikacyjnym w dalszym ciągu dość powszechnym rozwiązaniem jest stosowanie tzw. „cookie baner” informującego o wykorzystywaniu ciasteczek i możliwości ich konfiguracji za pomocą ustawień przeglądarki internetowej.

W Niemczech obowiązkowo stosowane są w tym celu tzw. „consent managery”, zarządzające i dokumentujące pozyskanie zgody użytkownika strony na wykorzystywanie marketingowych plików cookies. Brak wdrożenia odpowiednich rozwiązań w tym zakresie również wiąże się z ryzykiem otrzymania Abmahnung.

📚Przeczytaj też: Przyszłość bez cookies: przygotuj swój sklep

4. Szczególne obowiązki wynikające z wprowadzania produktu do obrotu na rynku niemieckim

W świetle niektórych niemieckich przepisów zagranicznemu sprzedawcy internetowemu przypada rola importera towaru na rynek niemiecki, w związku z czym ciążą też na nim obowiązki wynikające z niemieckiej ustawy o elektrośmieciach i niemieckiej ustawy dot. wprowadzanych opakowań.

Każdy, kto decyduje się na wprowadzanie do obrotu na rynek niemiecki sprzętu elektrycznego lub elektronicznego, musi najpierw zarejestrować markę oraz rodzaj wprowadzanego urządzenia w Stiftung Elektro-Altgeräte Register („Stiftung EAR”), czyli Fundacji prowadzącej Rejestr Zużytego Sprzętu Elektrycznego. Regulacja ta dotyczy przede wszystkim producentów wspomnianych urządzeń, ale także importerów po raz pierwszy wprowadzających urządzenia na rynek w Niemczech.

Sprzedawcy internetowi z siedzibą poza terenem Niemiec oferujący urządzenia elektroniczne bezpośrednio konsumentom na terenie Niemiec traktowani są jak producenci urządzeń, którzy podlegają pod obowiązek rejestracji w rejestrze EAR. Konieczne jest również spełnienie obowiązków informacyjnych wynikających z ustawy Elektro- und Elektronikgerätegesetz (ElektroG).

Drugą istotną kwestią jest obowiązek rejestracji opakowań wprowadzanych na rynek. Ustawa o opakowaniach (Verpackungsgesetz, VerpackG) usprawniająca proces recyklingu opakowań dotyczy podmiotów wprowadzających po raz pierwszy opakowania na terytorium Niemiec. Obowiązki skierowane są zatem nie tylko do producentów opakowań, ale także wszystkich firm, które te opakowania wykorzystują np. wysyłając w nich towar do końcowego odbiorcy prywatnego (konsumenta).

Aby przystosować w tym zakresie swój sklep do niemieckich wymogów, należy zarejestrować się w rejestrze Lucid oraz wykupić roczną licencję u jednego z działających na rynku operatorów recyklingowych. O obowiązkach wynikających z wprowadzania do obrotu na terytorium Niemiec opakowań pisaliśmy szerzej tutaj.

5. Ceny jednostkowe

W Niemczech, podobnie jak w Polsce, istnieje obowiązek umieszczania przy oferowanych produktach ceny i ceny jednostkowej w sposób zapewniający prostą i niebudzącą wątpliwości informację o ich wysokości.

Cena jednostkowa oznacza np. cenę za 1 kilogram, 1 litr, 1 metr sześcienny lub 1 sztukę.

Brak podania obok ceny także ceny jednostkowej jest jednym z najczęstszych powodów otrzymania Abmahnung. Dotyczy to w szczególności handlu internetowego i sprzedaży za pośrednictwem platform handlowych takich jak eBay i Amazon, gdzie ze względu na ograniczenia lub problemy techniczne, odpowiednie wskazanie ceny jednostkowej jest czasem utrudnione.

6. Wykorzystywanie cudzych zdjęć, opisów produktów

Atrakcyjność sklepu zarówno na płaszczyźnie graficznej jak i tekstowej odgrywa w handlu internetowym istotną rolę. Należy pamiętać o tym, iż wykorzystywanie cudzych materiałów (zdjęć, filmów lub opisów produktów) bez zgody ich twórców jest działaniem niedozwolonym na gruncie prawa autorskiego i prawa konkurencji i może być powodem otrzymania upomnienia (Abmahnung).

Jak widać na przykładzie wybranych w artykule kwestii prawnych, rozpoczęcie sprzedaży na niemieckim rynku e-commerce wiąże się z koniecznością dobrego przygotowania od strony prawnej. Poświęcając trochę czasu na kwestie prawne już na samym stracie sprzedaży w Niemczech, możemy uniknąć niepotrzebnych problemów prawnych związanych z powszechnie stosowanymi upomnieniami.

Należy również pamiętać, iż sprzedaż skierowana do zagranicznych konsumentów wiąże się z koniecznością uwzględnienia wyjątków prawnych obowiązujących w poszczególnych krajach. Generator tekstów prawnych Trusted Shops oferuje bezpieczne dokumenty prawne na zagraniczne rynki (DE, UK, ES, FR, NL, EU). Te spełniające obowiązki informacyjne i nie zawierające tzw. klauzul niedozwolonych znacząco ograniczają ryzyko otrzymania Abmahnung.