Bezpieczeństwo produktu - kto ponosi odpowiedzialność?

Przedsiębiorca, który sprowadza towary z Unii Europejskiej do Polski jest zasadniczo klasyfikowany jako dystrybutor lub producent towarów. W artykule przedstawiamy ogólne wymogi dotyczące bezpieczeństwa produktów oraz obowiązki, jakie nakłada na producentów i dystrybutorów polskie prawo.

Producenci i dystrybutorzy w rozumieniu ustawy

Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów definiuje producenta jako przedsiębiorcę, który prowadzi działalność gospodarczą (wytwarzanie produktów) na terenie kraju członkowskiego Unii Europejskiej lub innego kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego (kraju EFTA).

Producent — definicja

Producent – podmiot produkujący towary w celu ich sprzedaży na rynku. Celem producenta jest zwykle maksymalizacja udziału jego produktów w rynku, a co za tym idzie maksymalizacja zysków.

Do producentów zaliczani są m.in. także przedsiębiorcy, których aktywność w łańcuchu dystrybucji może wywierać wpływ na parametry bezpieczeństwa produktu. Szczegółową definicję producenta w rozumieniu ustawy o bezpieczeństwie produktów zawiera art. 3 pkt. 2.

Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów
Art. 3. Katalog pojęć ustawowych
2) producent:
a) przedsiębiorcę prowadzącego w Unii Europejskiej lub na terytorium państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym działalność polegającą na wytwarzaniu produktu albo każdą inną osobę, która występuje jako wytwórca, umieszczając na produkcie bądź do niego dołączając swoje nazwisko, nazwę, znak towarowy bądź inne odróżniające oznaczenie, a także osobę, która naprawia lub regeneruje produkt,
b) przedstawiciela wytwórcy, a jeżeli wytwórca nie wyznaczył przedstawiciela - importera produktu, w przypadkach gdy wytwórca nie prowadzi działalności w Unii Europejskiej lub na terytorium państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
c) przedsiębiorcę uczestniczącego w dowolnym etapie procesu dostarczania lub udostępniania produktu, jeżeli jego działanie może wpływać na właściwości produktu związane z jego bezpieczeństwem;

Z kolei do dystrybutorów są zaliczani wszyscy przedsiębiorcy w tym sprzedawcy, uczestniczący w dowolnym etapie procesu dostarczania lub udostępniania produktu, których aktywność w sieci dystrybucji nie wpływa na właściwości produktu związane z jego bezpieczeństwem.

Dystrybutor — kto to jest?

Dystrybutor to osoba mająca prawo do kupowania, sprzedaży i rozprowadzania na danym terenie towarów, wyprodukowanych przez inne podmioty. Towary te są nabywane zazwyczaj bezpośrednio od producenta, a następnie w różny sposób odsprzedawane poszczególnym klientom.

Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów
Art. 3. Katalog pojęć ustawowych
3) dystrybutor - przedsiębiorcę uczestniczącego w dowolnym etapie procesu dostarczania lub udostępniania produktu, którego działalność nie wpływa na właściwości produktu związane z jego bezpieczeństwem;

Zatem sprzedawcy internetowi, którzy nie biorą udziału w wytwarzaniu produktów, a tylko zajmują się ich rozprowadzaniem, są dystrybutorami w rozumieniu powyższej ustawy.

Obowiązki producenta

Producenci powinni wprowadzać do obrotu tylko bezpieczne produkty. Są oni zobowiązani, aby w ramach swojej aktywności gospodarczej przekazywać konsumentom jednoznaczne informacje, umożliwiające im ocenę zagrożeń wiążących się z produktem w trakcie jego zwykłego lub racjonalnie przewidywalnego okresu użytkowania oraz zabezpieczenie się przed negatywnymi konsekwencjami.

Przedsiębiorstwa, które w ramach swojej aktywności gospodarczej wprowadzają do obrotu produkt niespełniający wymogów bezpieczeństwa, bądź nie wypełniają niezbędnych obowiązków informacyjnych, mogą zostać ukarane karą grzywną w wysokości 100 000 PLN. Kary pieniężne mogą być nakładane przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Takie grzywny mogą także dotyczyć dystrybutorów, którzy nie wypełniają swoich obowiązków.

Obowiązki dystrybutora

Dystrybutorzy powinni się przyczyniać do spełnienia stosowanych wymogów bezpieczeństwa z należytą starannością, a w szczególności nie powinni dostarczać żadnych produktów, co do których wiedzą lub powinni wiedzieć, biorąc pod uwagę informacje otrzymane jako profesjonalni sprzedawcy, że te wymogi są niewystarczające.

Mają też obowiązek uczestniczenia w monitorowaniu bezpieczeństwa produktów wprowadzanych do obrotu, w szczególności przez przekazywanie informacji o każdym zagrożeniu związanym z produktami, przechowując i udostępniając dokumenty wymagane do prześledzenia drogi przebytej przez produkt. Są także zobowiązani do współdziałania z producentami i właściwymi instytucjami w celu unikania zagrożeń. Szczegółowo obowiązki dystrybutorów określa art. 11 i 12 ustawy o bezpieczeństwie produktów.

Co jest brane pod uwagę w ramach oceny, czy towar jest „bezpieczny”?

Zgodnie z ustawą produkt jest uważany za „bezpieczny”, jeśli w zwykłych lub w innych, dających się w sposób uzasadniony przewidzieć, warunkach jego używania, z uwzględnieniem czasu korzystania z produktu, a także, w zależności od rodzaju produktu, sposobu uruchomienia oraz wymogów instalacji i konserwacji, nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza znikome zagrożenie, dające się pogodzić z jego zwykłym używaniem i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego.

W ramach oceny czy dany produkt jest bezpieczny, należy wziąć pod uwagę między innymi:

• parametry produktu, takie jak np. opakowanie i skład produktu, instrukcje montażu i obsługi, a także — zależnie od charakteru produktu — instrukcje instalacji i konserwacji;
• oddziaływania na inne produkty, jeśli można racjonalnie oczekiwać, że produkt będzie używany z innymi produktami;
• wygląd produktu, jego oznakowanie, a także wskazówki ostrzegawcze oraz instrukcje użytkowania i utylizacji;
• kategorie użytkowników, którzy mogą być szczególnie narażeni w trakcie użytkowania produktu, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i osób starszych.